Osmanlı Literatüründe Ben-Anlatıları Sempozyumu
15-17 Haziran 2022 tarihleri arasında, İstanbul Medeniyet Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dekanlığı ile aynı üniversitenin Medeniyet Araştırmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi, Ben-Anlatıları Araştırma Birimi ortaklığında düzenlenen; İlim Sanat Tarih Edebiyat Vakfı (İSTEV), Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) Tuzla ve Beyoğlu Belediyeleri tarafından desteklenen, 'Osmanlı Literatüründe Ben-Anlatıları' isimli sempozyum, İstanbul Medeniyet Üniversitesi'nde gerçekleşti.
Sempozyumda eldeki malzemenin bir envanterinin ortaya konulması amaçlanmaktadır. Sempozyum dili Türkçe ve İngilizce olarak belirlenmiş olup özellikle Tanzimat öncesi döneme ait metinlerin sunumu öğütlenmiştir. Sunumlara esas teşkil eden metin/metinler Osmanlı Türkçesi, Arapça, Farsça ya da Osmanlı topraklarında konuşulan-yazılan diğer dillerden seçilebilir. Temel odak ise Osmanlı Türkçesi ile yazılmış metinler olmuştur.
Doğu-İslam toplumlarında otobiyografik malzemenin kıtlığına dair, öteden beri yaygın bir kanaat vardır. Özellikle Tanzimat'tan önce Osmanlı toplumunda da kişilerin kendilerinden bahsettikleri, hatırat, günlük, otobiyografi, tercümeihâl gibi malzemenin nadirliğinden bahsedilir. Son dönemde, bu alanda gerçekleşen çalışmalar durumun pek de böyle olmadığını göstermiştir.
Osmanlı sahasında ben-anlatıları kategorisine girebilecek, bazıları son derece kritik, kimi metinlerin esasen bilindiği ancak kaynak değeri üzerinde bizzat durulmayıp salt bilgi alma amaçlı işlendiklerinden yahut dünyada bu sahadaki çalışmalar takip edilmeyip uluslararası tartışmalar ile entegrasyon imkanı ıskalandığından, bahse konu el altındaki hazır malzemeye dair bir farkındalık geliştirilemediği düşünülmektedir. Sempozyum, halihazırda bilinen metinlere ben-anlatıları anlamında bir farkındalık geliştirip ve bilinmeyen, yeni tespit edilmiş/edilecek bazı metinleri kamuoyuna tanıtabilirse misyonunu yerine getirmiş olacaktır.
Sempozyumun amacı herhangi bir metinde var olan otobiyografik unsurları, bir metnin derkenarındaki yazarın kendisine ait verileri ortaya çıkarmak değil, doğrudan ben-anlatısı kapsamında değerlendirilebilecek müstakil eserlere odaklanmaktır. Zira, biraz dikkatli bir inceleme ile vakanüvis tarihlerinde dahi otobiyografik unsurlar bulunabilir. Seyahatnameler bile kimi tarihçilere göre ben-anlatısı kapsamına sokulabilir.
Sempozyum raporuna Toplumsal Tarih Akademi (sayı:1) dergisinden ulaşabilirsiniz.